Συμβουλευτική ζωής και Εμψύχωση

Συμβουλευτική

Όταν είναι αναγκαία η διαδικασία της ψυχοθεραπείας (π.χ. σε περίπτωση κατάθλιψης, αγχώδους διαταραχής, κρίσεις πανικού) γίνεται παραπομπή σε έμπιστους ειδικούς, με τους οποίους υπάρχει ωραία συνεργασία με σημαντικά αποτελέσματα και για τους δύο τομείς (διατροφικό και ψυχολογικό).  Η συμβουλευτική κατάρτιση έγινε με βάση την Συστημική κατεύθυνση και αναλύεται παρακάτω.

Η Συστημική Συμβουλευτική είναι μια προσέγγιση, που βοηθάει  τον άνθρωπο να δει με μια άλλη οπτική τον εαυτό του, τους άλλους και τις αλληλεπιδράσεις τους, την πραγματικότητα. Με τη βοήθειά της, του γίνεται φανερό σε τι “εξυπηρετεί” κάθε συμπεριφορά και φαινόμενο, ακόμη και αν φαίνεται απόλυτα αρνητικό και εξηγείται η συντήρησή του.  Παίρνει ώθηση, νιώθει ανακούφιση και αλλάζει προς πιο λειτουργικό τρόπο τη σχέση με τον εαυτό του και τη ζωή του, σε όλους τους τομείς. Του δίνεται βοήθεια να δει τα θέματα που τον απασχολούν από διάφορες πλευρές που δεν είχε αντιληφθεί, ώστε να είναι πιο καθαρό στον ίδιο πως είναι να δράσει. Σε καμία περίπτωση δεν είναι δόκιμο να του ειπωθεί τι “πρέπει” να κάνει. Σκοπός είναι να επιτευχθεί πιο ξεκάθαρη οπτική. Η δράση θα έρθει ως αποτέλεσμά της. Ο κάθε άνθρωπος επηρεάζεται και επηρεάζει άλλους ανθρώπους  στις διάφορες ομάδες-συστήματα που ανήκει, με αρχή την οικογένεια και στην συνέχεια την εργασία και ευρύτερα την πόλη, τη χώρα και ολόκληρη την γη. Τίποτα δεν μπορεί να ειδωθεί ανεξάρτητα από το σύστημα που ανήκει το άτομο ή τα συστήματα που αλληλεπιδρούν.

“Η ολιστική αυτή προσέγγιση των φαινομένων διερευνά τη δυνατότητα να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στην παρατήρηση της συμπεριφοράς μεμονωμένων στοιχείων, ενός μορίου, ενός κυττάρου (ενός νεύρου, ενός οργάνου του σώματος ενός ανθρώπου) και στην εξέταση πολύπλοκων δομών που συγκροτούν εκατομμύρια από αυτά. Το βασικό της αξίωμα είναι ότι ένα μόριο, ένας κρύσταλλος, ένας οργανισμός ένα όργανο σώματος, ένας άνθρωπος, μια οικογένεια, μια οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα, μια κοινωνία, ανθρωπότητα ολόκληρη, ένας γαλαξίας, το σύμπαν ορίζονται ως συστήματα. Η συστημική θεώρηση αναπτύσσει συνθετικές συνοπτικές έννοιες, κλειδιά σε ανώτερο επίπεδο αφαίρεσης, οι οποίες επιτρέπουν τη συνολική όψη των φαινομένων, χωρίς να χάνεται η δυνατότητα του εστιασμού της επακριβούς και εμπεριστατωμένης περιγραφής επιμέρους λειτουργιών, σε οποιαδήποτε φάση της διαδικασίας κρίνεται αυτό σκόπιμο.” (Κατάκη 1997) 

Έτσι αποκτάται μια μακροσκοπική οπτική.   Επίσης γίνεται καθαρό στο άτομο πως προβάλει οικογενειακά μοτίβα και σχέσεις σε άλλα πλαίσια πχ στο επαγγελματικό όπου η σχέση με τον προϊστάμενο/η καθρεφτίζει τη σχέση με γονείς και με τους συνάδελφους, τη αδελφική σχέση. Μαθαίνει ότι μόνο αλλάζοντας τον εαυτό του μπορεί να επηρεάσει και τους άλλους. Γενικότερα η Συστημική Συμβουλευτική βοηθάει, εμβαθύνοντας στοιχειωδώς στην ανθρώπινη ψυχολογία  και με διάφορα εργαλεία και τεχνικές, τον άνθρωπο να νιώσει ότι τον καταλαβαίνουν.  Να λάβει φροντίδα και υποστήριξη, για να κάνει τις αλλαγές που θέλει στον εαυτό του και τη ζωή του.

Η Συστημική συμβουλευτική προσφέρει δεξιότητες που, κατά τη γνώμη μου, χρειάζεται να έχει κάθε επαγγελματίας που ασχολείται με ανθρώπους και όλοι μας. Αυτές είναι η ενεργητική ακρόαση, δηλαδή η ικανότητα να ακούς προσεκτικά τον άνθρωπο και επαναλαμβάνεις κατά διαστήματα αυτό που ακούς να σου λέει. Επίσης η ενσυναίσθηση, δηλαδή το να μπορείς να νιώσεις πως νιώθει ο άλλος και να μπαίνεις στη θέση του, χωρίς όμως να ταυτιστείς.  Με την βοήθεια αυτών των δεξιοτήτων, δίνεται η δυνατότητα μέσα στα πλαίσια της συνεδρίας, να δημιουργείται καλύτερη επαφή και κατανόηση των αναγκών και των συναισθημάτων του συμβουλευόμενου,  που υφίστανται συχνά και κάτω από τα λεγόμενα. Είναι δυνατή η διείσδυση κάτω από την επιφάνεια των λεγόμενων του ανθρώπου και έτσι η αντίληψη περισσότερων πτυχών ή αιτίων-ριζών του διατροφικού και σωματικού θέματος του. 

 Τεχνικές Συμβουλευτικής που αξιοποιούνται

 Μια τεχνική της συμβουλευτικής που έχει πολύ σημαντικά αποτελέσματα είναι της Τεχνική άδειας καρέκλας όπου ο άνθρωπος συνομιλεί με το σώμα του ή με κάποιο σημαντικό σύμπτωμα και παίρνει πληροφορία για το λόγο ύπαρξης ή την ανάγκη που καλύπτει ή τι μπορεί να βοηθήσει την αποκατάσταση. Επίσης χρήσιμη είναι και η τεχνική του brain storming για ελεύθερη έκφραση σε σχέση με τα αίτια κάποιας διατροφικής συμπεριφοράς ή το νόημα της για τον άνθρωπο. Π.χ. τι σημαίνουν για σένα τα κιλά ή το βάρος. Ακόμη μία τεχνική που αξιοποιείται είναι το role playing, παιχνίδι ρόλων για παράδειγμα βοηθώντας τους πως να απαντούν σε επικριτικά σχόλια για το βάρος τους.

Συμπερασματικά η Συμβουλευτική συμπληρώνει και διαμορφώνει την διατροφική προσέγγιση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να συζητηθούν και θέματα που αφορούν τη ζωή του ανθρώπου και σχετίζονται με την διατροφική συμπεριφορά (π.χ. ως αίτια). Επίσης, καθώς η προσέγγιση είναι ολιστική (ο άνθρωπος είναι ένα όλον και όχι ξεκομμένα μέρη), αναπόφευκτα παίζουν μεγάλο ρόλο όλες οι πλευρές του ανθρώπου και αγγίζονται στον βαθμό που προκύπτει ως ανάγκη και στον βαθμό που το άτομο επιθυμεί.

Εμψύχωση

Ο τομέας της Εμψύχωσης ως χρήση της τέχνης στην συμβουλευτική, έχει ενσωματωθεί στην πρακτική των συνεδριών. Χρησιμοποιούμε την ζωγραφική με διάφορους τρόπους π.χ. για να απεικονιστεί η επιθυμητή εικόνα ή το “πρόβλημα” ή  άλλες φορές καλείται ο άνθρωπος να σχεδιάσει το σώμα του στο περιελθόν, στο παρόν, και στο μέλλον. Επίσης, στα πλαίσια του “πέρα από τα όρια της Δίαιτας” του ζητείται να σχεδιάσει το περίγραμμα του σώματός του που με κάποια στάδια οδηγεί στην αποκατάσταση της ορθής εικόνας.

Επιπλέον εργαλείο εμψύχωσης που αξιοποιείται είναι ο οραματισμός.  Συχνά η συνεδρία ξεκινάει με έναν οραματισμό όπου ο άνθρωπος βρίσκεται σε ένα όμορφο τοπίο π.χ. λιβάδι με λουλούδια, δέντρα και ένα ποτάμι… σε αυτό καλείται να ρίξει όλα τα βάρη του…αυτό καταλήγει στην θάλασσα της θεραπείας και της επούλωσης, ή άλλοτε φαντάζεται τον εαυτό του σε οποιαδήποτε μορφή συνήθως ελαφριά και ανάλαφρη, συνομιλεί με το σώμα του το ρωτάει τι έχει ανάγκη ή σε τι εξυπηρετεί το βάρος ή η ασθένεια.

Άλλο είδος τέχνης που συχνά συμμετέχει είναι η μουσική όπως «οι ήχοι δελφινιών» μια πολύ γλυκιά χαλαρωτική μουσική που διαμορφώνει μια βοηθητική ατμόσφαιρα.

Πολλές φορές χρησιμοποιείται και η αφήγηση παραμυθιού όταν είναι χρήσιμο για την εξυπηρέτηση του σκοπού εντύπωσης ενός νοήματος. Το παραμύθι έχει διαχρονικά μεγάλη αξία στην ψυχική ανάπτυξη, ανάταση, επούλωση, θεραπεία και ψυχαγωγία. Γράφει η Τίνα Λυγδοπούλου “ Τα παραμύθια καθρεφτίζουν τελετές, κοινωνικές δομές και σχέσεις. Μας μαθαίνουν τη ζωή ή μας βοηθούν να την κατανοήσουμε, να παρηγορηθούμε, να χαρούμε, να ταξιδέψουμε στους δρόμους του εαυτού. Τα παραμύθια συνδέονται άμεσα με τις ατομικές και συλλογικές διεργασίες αυτογνωσίας. Μεταφέρουν εμπειρίες, γνώση, πληροφορίες για τον κύκλο της ζωής και του σύμπαντος.”

“Οι Ιστορίες μιλούν μέσα από εικόνες που έρχονται να αγκαλιάσουν το παράδοξο που συνδέει το πιθανό με το απίθανο, όσα επιθυμούμε. Κάθε φορά που οι πραγματικότητες του παρόντος περιορίζουν τον τρόπο που βλέπουμε το μέλλον, ο ονειρευτής που υπάρχει μέσα μας, χάνει τη φωνή του. Η αναγέννηση ενός ονείρου, ικανού να εμπνεύσει τη ύπαρξη μας, συνοδεύεται από μια συνεχώς αναδυόμενη επιθυμία να μοιραστούμε την ιστορία μας.” Alida Gersie, Nancy King 1990)

Εξαιτίας λοιπόν αυτής της ισχυρής δράσης των παραμυθιών και των ιστοριών έχουν μεγάλη επίδραση στους ανθρώπους και βοηθούν πολύ την συμβουλευτική διαδικασία. Πηγή έμπνευσης και ιστοριών είναι διάφορα βιβλία όπως το “Να σου πω μια Ιστορία” του Χόρχε Μπουκάι, για ενήλικες και η “Γραμματική της φαντασίας” του Τζάνι Ροντάρι ειδικά για παιδιά. Όπως λέει ο Ροντάρι στην εισαγωγή του βιβλίου “Ελπίζω ότι το βιβλίο αυτό θα φανεί εξίσου χρήσιμο σε όποιον πιστεύει στην ανάγκη η φαντασία να έχει τη δική της θέση στη διαπαιδαγώγηση, σε όποιον έχει εμπιστοσύνη στην παιδική δημιουργικότητα και σε όποιον γνωρίζει την απελευθερωτική αξία που έχει η “λέξη”.”    “Αυτές οι ιστορίες γράφτηκαν για να δείξουν το δρόμο. Να βρεθεί το διαμάντι που κρύβεται μέσα τους είναι δουλειά του καθενός από εμάς” (Χόρχε Μπουκάι)

Μια άλλη διάσταση που καλύπτεται είναι αυτή της θετικής υποστήριξης και εμψύχωσης με την έννοια που ο κόσμος χρησιμοποιεί τη λέξη εμψύχωση. Αυτός ο ρόλος της θετικής  ενίσχυσης, βέβαια, καλύπτεται συνολικά με τον συνδυασμό συμβουλευτικής και εμψύχωσης με εκπληκτικά αποτελέσματα.