Διατροφή και Ψυχολογία
Διατροφή και ψυχολογία, πόσο πολύ συνδέονται!
«Η ψυχολογία μας επηρεάζει την διατροφή και η διατροφή την ψυχολογία μας».
Συχνά, όλοι μας παρατηρούμε να αλλάζουν οι διατροφικές μας συνήθειες (πχ είδη και ποσότητες τροφίμων που καταναλώνουμε) ανάλογα με τη διάθεσή μας.
Κάποιοι άνθρωποι οταν εχουν δυσάρεστα συναισθήματα όπως αγχος ή στεναχώρια δεν εχουν όρεξη για φαγητό, ενώ τρώνε περισσότερο οταν είναι χαρούμενοι. Ωστόσο, οι περισσότεροι οταν ειναι στενοχωρημένοι ή αγχωμένοι καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες τροφίμων και είδη που είναι περισσότερο εύγευστα όπως λιπαρά και γλυκά. Νιώθουν οτι δεν μπορούν ελέγχξουν το φαγητό τους γιατί αυτό λειτουργεί σαν διέξοδος αποφόρτισης έντονων συναισθημάτων ή πηγή χαράς ή μέσο που προσφέρει ασφάλεια. Συχνά δηλαδή το φαγητό δεν καλύπτει μόνο την ανάγκη για θρέψη αλλα υποκαθιστά άλλες ανάγκες ψυχολογικές και γι αυτό η «ανακουφιστική» επίδραση είναι παροδική αφού άλλη είναι η αιτία. Εδώ έρχονται να προστεθούν και οι τύψεις που γεμίζει κανείς έχοντας χάσει τον έλεγχο του φαγητού του, για παράδειγμα όταν έχει καταναλώσει πολλά γλυκα σε ενα απόγευμα. Και όσο νιώθει τύψεις για αυτό, τοσο τρώει περισσότερο, όσο τρωει περισσότερο τόσο νιώθει πιό άσχημα με τον εαυτό του και έτσι δημιουργείται ενας φαυλος κύκλος που δεν σταματάει. Ειδικά αν αποφασίσει το άτομο, υπο το βάρος των ενοχών να στερηθεί το φαγητό, στη συνέχεια της ημέρας ή τις επόμενες, τότε ως αποτέλεσμα της στέρησης προκαλείται βουλιμική αντίδραση. Ακολουθούν τύψεις, νέα στέρηση, μετά αυξημένη κατανάλωση και αυτή η αλληλουχία συνεχίζεται .
Απ΄ όλα τα παραπάνω λοιπόν, διαπιστώνουμε την έντονη αλληλεπίδραση διατροφης και ψυχολογίας. Αυτη την αλληλεπίδραση είναι καλό να έχει κανείς κατα νού οταν προσπαθεί να καταλάβει την διατροφική του συμπεριφορά πχ όταν δεν μπορεί να βάλει όριο στο φαγητό του. Είναι σημαντικό να προσπαθεί να διακρίνει μήπως αυτό που ουσιαστικά του λείπει εκείνη την στιγμη είναι κάτι άλλο και όχι το φαγητό (π.χ. ξεκούραση, φροντίδα). Σίγουρα πάντως δεν θα βοηθήσουν οι ενοχές αλλά η κατανόηση και η αποδοχή των πραγματικών αναγκών.
«Η ψυχολογία μας επηρεάζει την διατροφή και η διατροφή την ψυχολογία μας».
Συνεχίζοντας το προηγούμενο άρθρο θα δούμε κάποιες άλλες διαστάσεις αυτής της σχέσης. Κατ’ αρχήν από την παραπάνω διατύπωση δίνεται έμφαση στην αμφίδρομη σχέση ψυχολογίας και διατροφής. Αυτό βασίζεται στην αμφίδρομη και συμπληρωματική σχέση του σώματος μας με την ψυχοπνευματική μας διάσταση καθώς ο άνθρωπος είναι ένα σύνολο και όχι αποσπασματικά τμήματα. Έτσι και η διατροφή επηρεάζει και επηρεάζεται. Στο προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στην επιρροή της ψυχολογίας στον τρόπο που τρώει κανείς.
Εδώ θα δούμε το πως η διατροφή επηρεάζει τη ψυχολογία μας. Η ποιοτική διατροφή που καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού και του προσφέρει καλή λειτουργία και ευεξία επηρεάζει θετικά και την ψυχολογία του ανθρώπου ενώ η μη επαρκής ή μη ποιοτική κάλυψη επηρεάζει αρνητικά. Για παράδειγμα, όταν ένας άνθρωπος μένει πολλές ώρες νηστικός (πάνω από 4 ώρες) συχνά εμφανίζει συμπτώματα κακής διάθεσης, ευερεθιστότητας, νευρικότητας, μειωμένης συγκέντρωσης και ψυχραιμίας. Επίσης, πολλά τρόφιμα που είναι αγαπημένα δημιουργούν ευχαρίστηση και ικανοποίηση εκείνη τη στιγμη που τα καταναλώνει κάποιος. Κύριο παράδειγμα είναι η σοκολάτα που δημιουργεί αίσθημα ευφορίας στους πάμπολους λάτρεις της. Η επίδραση αυτή των τροφίμων εξηγείται βιολογικά καθώς ουσίες αυτών των τροφίμων προκαλούν την έκκριση ορμονών π.χ. ενδορφίνες, που προκαλούν ευφορία. Έτσι γίνεται και με τη σοκολάτα.
Πολλά συστατικά των τροφίμων επηρεάζουν θετικά τη διάθεση μας. Για παράδειγμα, βιταμίνες όπως του συμπλέγματος Β, μέταλλα όπως το σελήνιο και ο ψευδάργυρος, τα ω3 λιπαρά που βρίσκονται στα ψάρια και έχει βρεθεί ότι συμβάλλουν στη πρόληψη της κατάθλιψης. Σημαντική είναι και η επαρκής πρόσληψη αμυλούχων (π.χ. ψωμί, πατάτα, ρύζι, μακαρόνια) καθώς εχει αποδειχθεί οτι ελλειπης πρόσληψη τους (π.χ. σε στερητικές δίαιτες) συμβάλλει στη δημιουργία κατάθλιψης. Γενικότερα η διατροφή που περιλαμβάνει ποικοιλία τροφών και άρα καλή κάλυψη του οργανισμού σε όλα τα απαραίτητα συστατικά είναι ευεργετική. Παράλληλα με την διατροφή πoλύ σημαντικός είναι και ο ρόλος της φυσικής δραστηριότητας.
Ο καθ΄ένας μας λοιπόν είναι σημαντικό να φροντίζει τον εαυτό του συνολικά διατροφικά-σωματικά και ψυχολογικά και να μην τον παραμελεί γιατί οι επιπτώσεις δεν θα αργήσουν να φανούν με τη μορφη ψυχοσωματικών προβλημάτων. Και πρώτα απ’ όλα,
«Φροντίζω τον εαυτό μου σημαίνει νοιάζομαι γι αυτόν. Με βάζω σε προτεραιότητα!»